Veelkleurig perspectief van een impuls

Woorden van Jezus en Christus-verschijningen zorgden tweeduizend jaar geleden voor een explosie… in het hart. De charismatische beweging die daaruit ontstond en als een brede stroom uitwaaierde, werd echter steeds meer gekanaliseerd. Een spirituele kern werd tot een institutionele kerk. De schrijver voert de lezer mee door de bonte wereld van de vroegere christenen. Ooit ontlook het christendom als een wat vreemde loot aan een in die dagen veelkleurige joodse stam. Maar na de val van Jeruzalem in het jaar 70 na Christus verdween dat oorspronkelijke joodse christendom uit beeld. Veel opvattingen van de joodse christenen vinden we wel terug in het gnostische christendom van de tweede eeuw. Met de latere beschrijving van bepaalde opvattingen binnen dit spirituele christendom werd met het badwater ook het kind weggespoeld. Niet alleen de gnostici werden veroordeeld, zelfs de meest oorspronkelijke christenen, de joodse christenen werden tot ketters verklaard. Toch is er in de eerste eeuwen nog sprake van een grote pluriformiteit. De oerknal trilt door in veel charismatische leraren, zoals onder meer Paulus, Valentinus, Clemens en Origenes. Deze leraren helpen hun medemens de Christusvonk in zichzelf te ontdekken en vrij te maken.
Pas in de eeuwen van de grote christelijke concilies wordt de vrijheid van denken en spreken drastisch ingeperkt. De kerk wordt een instituut dat uitmaakt wat beleden mag worden; of eigenlijk: wat niet meer gezegd, ja zelfs niet meer gelezen mag worden.

De auteur heeft al heel wat boeken over Jezus Christus op zijn naam staan. In dit nieuwe boek gaat het hem om de ontwikkeling te schetsen die geleid heeft tot het ontstaan van de christelijke kerk met haar leer, haar gezag en haar canon. De auteur is duidelijk niet gelukkig met deze historische gang van zaken. Hij ziet een scherp contrast tussen de oorspronkelijke invloed van de woorden van Jezus en de Christusverschijningen na zijn dood enerzijds en de (staats)kerk als institutie anderzijds. Zoals uit zijn eerdere boeken reeds bleek, kent Slavenburg grote waarde toe aan de niet-erkende evangelieteksten en andere apocriefe boeken van het Nieuwe Testament, die men meestal als gnostisch aanduidt. Hierdoor ontstaat een beeld van de Vroege Kerk, dat afwijkt van het gangbare, waarbij ‘ketterse’ stromingen en geschriften een centrale rol krijgen toebedeeld. De oorspronkelijke joodse achtergrond van Jezus en zijn volgelingen blijft in dit boek echter onderbelicht. Ook is het een probleem dat door de auteur de apocriefe boeken van het Nieuwe Testament op één lijn worden geplaatst met de canonieke boeken, die eerder zijn ontstaan en (ten dele) dichter bij de historische Jezus staan. Het register is curieus van opzet. –

Prof. dr. K.A.D. Smelik

De oerknal van het Christendom

ISBN 9067322776
Paperback, 208 pag.
Rozekruis Pers, Haarlem, 2003

Bestel het boek via Rozekruis Pers

Eine Entdeckungsreise durch 25 Jahrhunderte Gnosis

Aanvullende informatie in het Duits

Urknall des Christentums

ISBN 3938540139
Gebunden, 216 Seiten
DRP-Rosenkreutz Verlag, Birnbach 2007

Bestel het boek via DRP Rosenkreutz Verlag

Logos, Christusdimensie en de 21e eeuw.
Een antwoord op kerk, bijbel en new age.

Met een voorwoord van prof. dr. C. J. den Heyer.

In zijn voorwoord schrijft de Kamper hoogleraar C.J. den Heyer over de samenspraak tussen de theoloog en de historicus. Daarmee wordt de kern van dit boek geraakt. Jezus die reeds Christus en Zoon van God was bij de geboorte is volgens de auteur een theologische constructie die niet gesteund wordt door authentiek bronmateriaal. Hij toont aan de hand van oude teksten (o.a. citaten bij vroegchristelijke kerkvaders) aan dat deze bronnen werden geretoucheerd om een theologisch denkbeeld tot een historische gebeurtenis om te vormen. De latere dogmavorming omtrent de maagdelijkheid heeft meer te maken met een steeds mindere waardering van de seksualiteit dan met betrouwbare historische overlevering. De zeer oude joods-christelijke opvattingen dat Jezus tot Christus werd bij de doop in de Jordaan werden later afgedaan als de ketterij van het adoptianisme. Toch getuigen vele bronnen van de indaling van de Logos tijdens deze doop. De ‘logische’ Jezus blijkt een historisch feit! Altijd was er al een zekere spanning tussen de aardse mens Jezus van Nazareth en de Christus van de verkondiging. Ooit hebben kerkelijke prelaten bepaald dat Jezus twee ‘naturen’ had, een menselijke en een goddelijke. Dat heeft diepe sporen nagelaten. In dit boek gaat de auteur diep in op de beelden van Jezus zoals die gevormd zijn voegen de pas ontdekte bronnen, zoals de Nag Hammadi-geschriften, daaraan toe? En hoe staat het met de ‘joodse kant’ van de zaak? Hoe kunnen we kijken naar de opzienbarende resultaten van het onderzoek naar de historische Jezus? En wat moeten we met de Christusopvattingen van mensen als Drewermann en Steiner, of met ‘moderne apokriefen ‘ als A Course in Miracles? Aan de hand van nauwgezet onderzoek komt de auteur in het laatste hoofdstuk tot een verrassende ontdekking. De ‘logische’ Jezus draagt alle beelden, van kerkelijk tot new age, van wijsheidsleraar tot de Zoon van God, in zich. Theologie, bijbel, Nag Hammadi, joodschristendom, historiciteit en openbaring blijken allen een deel van een geheim in zich te dragen. Ze leiden echter nog steeds een eigen leven. Vaak is men geneigd om elkaar daarbij uit te sluiten. Toch ligt er een verbinding. Diep verborgen. Maar zei Jezus niet ooit: ‘Er is niets verborgen dat niet openbaar zal worden’.

Voor dit Jezusboek heeft de schrijver zich zeer breed georiënteerd in een veelheid van geschriften (te oordelen naar de literatuuropgave van dertien bladzijden). Dit blijkt ook uit een zeer uitgebreid notenapparaat van bijna achthonderd nummers. Tussen een proloog en een epiloog lezen we over Jezusbeelden, namelijk de theologische, bijbelse, apocriefe, joodse, historische en alternatieve Jezus. Ondanks deze prijzenswaardige, veelbelovende opzet maken we enige belangrijke opmerkingen. De voornaamste rode draad is de gnostische benadering vanuit de apocriefe literatuur en de discussie daaromtrent: er is veel aandacht voor de 114 woorden van het Thomasevangelie. Daarnaast ontbreken bijvoorbeeld de Jezusbeelden van de apocalypticus en de eschatologische profeet. Er wordt te weinig onderscheid gemaakt wat betreft de waarde van de gegevens, tussen vreemde ontwikkelingen en wetenschappelijke inzichten. Helaas missen we de fundamentele opvattingen over Jezus’ leven bij de grote theologen van onze tijd. Als we rekening houden met deze (te) beperkte zienswijze – de schrijver is een erudiet historicus en geen exegeet – dan ligt hier voor een bijbel-geïnteresseerde veel stof voor studie en overdenking, maar vanuit een bepaalde hoek en over een beperkt terrein.

Redactie

De ‘logische’ Jezus

ISBN 9789020282078
Logos-reeks, Hardcover, 195 pag.
Ankh Hermes, Deventer, 1999
tweede druk, 2002

Bestel het boek tweedehands via boekwinkeltjes.nl.

Logos, Christ-dimension and the 21st century.
An answer to the church, the bible and New Age.

With a foreword by prof. dr. C.J. den Heyer.

Aanvullende informatie over de Engelse vertaling.