Menu
Opus Posthuum
Vroeg christendom
Opus Posthuum
Een onthullende blik op het vroegste christendom (30 – 70 na Chr.)
Beschrijving
Er zijn heel weinig boeken geschreven over het vroegste christendom uit de allereerste tijd, nog voor het ontstaan van de evangeliën. Dit komt mede omdat er weinig bronnen uit die periode leken te bestaan. Daardoor bestaat bij velen nog steeds het beeld van een zich van aanvang af harmonisch ontwikkelende wereldkerk.
Cultuurhistoricus Jacob Slavenburg toont aan de hand van uitputtend bronnenonderzoek aan dat dit een vals beeld is. Er is praktisch geen enkele overeenkomst tussen de kerken van vandaag en de vroegste christelijke gemeenten. De ‘oudste’ christenen zouden zich op geen enkele manier in de kerkdiensten van vandaag herkennen. Het allervroegste en nog zeer joodse christendom mag dan ook zeker nog geen ‘kerk’ genoemd worden. Een vastomlijnde theologie was niet aanwezig. Een duidelijke geloofsleer ontbrak. Van een canon, een vaste hiërarchie of een duidelijk gezag was nog geen sprake.
De auteur legt een fascinerend beeld bloot van de oergemeente voor Ge val van Jeruzalem. Opvallend daarin is vooral de gestalte van Jacobus, een broer van Jezus, die niet alleen de onbetwiste leider van de Jeruzalem gemeente bleek te zijn, maar ook de spiritueel leidsman van de gezamenlijke gemeenten. Al in het vroegste begin waren er echter spanningen tussen Grieks sprekende en Aramees sprekende christelijke joden; en later ook tussen christenen uit de ‘heidenen’ en christenen uit de joden. Toc 1 zijn de verschillen tussen Paulus en Jacobus minder groot dan vaak wordt verondersteld. Conservatieve extremisten van beide richtingen stonden desondanks onverzoenlijk tegenover elkaar. Jezus werd door velen in het vroegste christendom gezien als de goddelijke leraar die ‘achter de wet’ Gods ware bedoelingen onthulde. Daarbij heeft hij, volgens de auteur, nooit een ‘leergezag’ uitgedragen, doch een weg gewezen. Zijn eerste volgelingen werden dan ook ‘mensen van de Weg’ genoemd. De ‘ethiek’ van Jezus werd als een wegwijzer naar het Koninkrijk gezien.
Opus Posthuum wordt afgesloten niet als appendix een verzameling logia, bekende en onbekende uitspraken van Jezus. Slavenhurg laat zien dat de ‘logia-bron’ van groot belang is geweest voor de ontwikkeling van de jonge gemeente en dat Jezus die als een Opus Posthuum voor het nageslacht heeft achtergelaten. Een uiterst belangwekkende publicatie!
Cultuurhistoricus Jacob Slavenburg toont aan de hand van uitputtend bronnenonderzoek aan dat dit een vals beeld is. Er is praktisch geen enkele overeenkomst tussen de kerken van vandaag en de vroegste christelijke gemeenten. De ‘oudste’ christenen zouden zich op geen enkele manier in de kerkdiensten van vandaag herkennen. Het allervroegste en nog zeer joodse christendom mag dan ook zeker nog geen ‘kerk’ genoemd worden. Een vastomlijnde theologie was niet aanwezig. Een duidelijke geloofsleer ontbrak. Van een canon, een vaste hiërarchie of een duidelijk gezag was nog geen sprake.
De auteur legt een fascinerend beeld bloot van de oergemeente voor Ge val van Jeruzalem. Opvallend daarin is vooral de gestalte van Jacobus, een broer van Jezus, die niet alleen de onbetwiste leider van de Jeruzalem gemeente bleek te zijn, maar ook de spiritueel leidsman van de gezamenlijke gemeenten. Al in het vroegste begin waren er echter spanningen tussen Grieks sprekende en Aramees sprekende christelijke joden; en later ook tussen christenen uit de ‘heidenen’ en christenen uit de joden. Toc 1 zijn de verschillen tussen Paulus en Jacobus minder groot dan vaak wordt verondersteld. Conservatieve extremisten van beide richtingen stonden desondanks onverzoenlijk tegenover elkaar. Jezus werd door velen in het vroegste christendom gezien als de goddelijke leraar die ‘achter de wet’ Gods ware bedoelingen onthulde. Daarbij heeft hij, volgens de auteur, nooit een ‘leergezag’ uitgedragen, doch een weg gewezen. Zijn eerste volgelingen werden dan ook ‘mensen van de Weg’ genoemd. De ‘ethiek’ van Jezus werd als een wegwijzer naar het Koninkrijk gezien.
Opus Posthuum wordt afgesloten niet als appendix een verzameling logia, bekende en onbekende uitspraken van Jezus. Slavenhurg laat zien dat de ‘logia-bron’ van groot belang is geweest voor de ontwikkeling van de jonge gemeente en dat Jezus die als een Opus Posthuum voor het nageslacht heeft achtergelaten. Een uiterst belangwekkende publicatie!
Recensie van de Bibliotheekdienst
Na de dood van Jezus van Nazareth ontstond binnen het jodendom een beweging die in korte tijd zich vooral buiten de grenzen van het jodendom uitbreidde. Dit leidde ertoe dat een nieuwe godsdienst ontstond: het christendom. Generaties lang is men gewend geweest om deze ontwikkeling als een vanzelfsprekendheid en genadebewijs van Godswege te zien, maar sinds de jaren zestig is dit beeld in toenemende mate verstoord doordat men steeds meer aandacht kreeg voor de alternatieven die in de eerste eeuw hebben bestaan: volgelingen van Jezus die binnen het jodendom wilden blijven of die een heel ander type godsdienst aanhingen met nadruk op verborgen kennis. De auteur van dit boek is al jaren lang bezig met deze alternatieve stromingen en heeft zijn bevindingen op goed leesbare wijze op papier gezet, waarbij hij veel citeert uit bekende en minder bekende bronnen. Daarmee is ook het probleem aangegeven met dit boek en met boeken over het vroegste christendom in het algemeen: door de historische onbetrouwbaarheid van de bewaard gebleven bronnen blijft elke reconstructie onzeker, ook deze. Voor dit boek bestaat zeker belangstelling, maar niet bij de rechtervleugel van de kerk. Het is meer voor mensen met een religieuze of historische belangstelling die nieuwe wegen zoeken.
Prof. dr. K.A.D. Smelik
Boek bestellen
Opus Posthuum
ISBN 9789020285598
Hardcover, 204 pag.
Uitgeverij Ankh-Hermes, Deventer, 2001
Bestel het boek tweedehands via boekwinkeltjes.nl.